Mijn eerste blog van 2022 ging over de 5 belangrijkste redenen om te starten met het bouwen van een community voor sociale vraagstukken. Omdat het altijd fijn is te leren van (de fouten van) anderen volgde er een tweede blog over de 5 grootste valkuilen. Maar daarmee was wat mij betreft de kous nog niet af. Het bouwen van een community heeft namelijk veel weg van een expeditie. Je maakt een gedegen plan en je bereidt je zo goed als mogelijk voor. En je slagingskans wordt aanzienlijk vergroot als je de volgende obstakels kent en weet hoe je hiermee om kunt gaan.
Ik heb de afgelopen jaren veel gesprekken gevoerd met ervaringsdeskundigen en mensen die werkzaam zijn in het sociaal domein, bij zorgverzekeraars en zorgorganisaties. Op basis hiervan en de vele (wetenschappelijke) publicaties en mijn persoonlijke ervaringen heb ik een top 5 gemaakt van opvallendste obstakels bij het bouwen van community’s voor sociale vraagstukken:
- “Computer says no”
Het loopt als een rode draad door onze samenleving: hoe overbruggen we de kloof tussen de leefwereld van mensen en de systeemwereld van professionele organisaties. Ik weet dat de meeste mensen die werken voor een gemeente, zorgverzekeraar of zorgorganisatie zich hier terdege van bewust zijn. En de wil is er absoluut om meer passende zorg of hulp te bieden, maar ja … regel dat maar eens binnen jouw organisatie waar de afdelingen, processen en verschillende verantwoordelijkheden nu eenmaal zijn zoals ze zijn. Die verander je niet zomaar. En eigenlijk moet je dat ook niet willen, althans niet als eerste mee beginnen. Wil je de leefwereld van je inwoners, verzekerden of patiënten naar je toe halen, organiseer dat dan buiten jouw ‘systeemorganisatie’. Met het bouwen van een community kan dat en door een vertrouwensrelatie met die groep te bouwen krijg je zicht op hun leefwereld. Van hieruit kan je je beleid, maatregelen, hulp enz. geleidelijk aanpassen en ben je daadwerkelijk een brug aan het bouwen tussen leefwereld en systeemwereld. - Een echte relatie met mensen ontbreekt
Bij het 1e obstakel gaf ik aan dat wij allemaal ongemak hebben van de afstand tussen de persoonlijke leefwerelden en systeemwerelden van organisaties. Dit overbruggen is een uitdagende opgave. En hiermee ben je er dan nog niet. Want ondanks al jouw professionele kennis van bestaande en nieuwe vormen van hulp en zorg beschik jij over één ding niet: dezelfde soort ervaring die de ander heeft. Of dat nu gaat om een chronische ziekte, leven in armoede of kampen met obesitas, jij kan niet vanuit die ervaring spreken. En angst, onzekerheid en schaamte zorgen ervoor dat mensen zich niet geheel openstellen naar jou. Maar anderen die wél die ervaring hebben zijn een welkome gesprekspartner omdat ze aan een half woord genoeg hebben. Dit inzicht is essentieel en eigenlijk een noodzakelijke voorwaarde om kwetsbare mensen succesvol te kunnen helpen: door een vertrouwensband met en het inzetten van ervaringsdeskundigen bouw je een echte relatie met mensen in een kwetsbare positie. - Denken dat je de regie kwijtraakt
Een begrijpelijke reactie als je een community wilt bouwen waar mensen elkaar zoveel mogelijk gaan helpen en jij op afstand blijft. Jij hebt geen direct zicht op wat er gebeurt en het gevoel dat je hierdoor grip verliest komt naar boven. Maar laat dit denkbeeldige obstakel jou niet tegenhouden. Want wat gebeurt er nu eigenlijk echt? Jij wilt dat je cliënt jou helemaal vertrouwt, dat jij alle problemen goed taxeert en de juiste hulp en zorg bepaalt. Hoe zou je zelf tegen zo’n situatie aan kijken? Hoe sterk is het niet wanneer jij aangeeft: ik vertrouw jou! Ik wil graag dat jij meebepaalt wat werkt. Geef kwetsbare mensen juist de tip om hun licht op te steken bij anderen die ook met hetzelfde te kampen hebben. Dat wordt dé basis van vertrouwen en gelijkwaardigheid en waardoor jij uiteindelijk juist meer regie krijgt dan je daarvoor had.
“Ik heb het nog nooit gedaan dus ik denk dat ik het wel kan”
– Pippi Langkous
- Onbekend maakt onbemind
Innovatie is het toverwoord. Met nieuwe dingen bezig zijn heeft een grote aantrekkingskracht op veel mensen. Totdat je er echt aan moet beginnen, dan slaat vaak de twijfel toe. Zeker als de onzekerheden en risico’s in kaart worden gebracht. De kans op succes lijkt steeds kleiner te worden, het afbreukrisico steeds groter.. Je grootste zorgen kan ik wegnemen. Het bouwen van community’s kan op een heel gestructureerde én gefaseerde manier gebeuren [zie Onze aanpak]. Hierdoor is het mogelijk klein te beginnen (en risico’s aanzienlijk te verkleinen) en stap voor stap je community op te bouwen (en kans op succes aanzienlijk te vergroten). Zo wint iedereen aan vertrouwen en levert het nieuwe inzichten op hoe jij en jouw organisatie effectiever kunnen opereren. - Ik krijg hier nooit de handen voor op elkaar
Jij bent ervan overtuigd dat het bouwen van een community grote voordelen biedt voor de deelnemers, voor jou en de doelstellingen van de organisatie waarvoor je werkt. Maar ‘groen licht krijgen’ om hiermee aan de slag te gaan heb je nog niet. Je weet dat je genoeg lastige vragen kan verwachten en verschillende redenen om het vooral niet te gaan doen. Nu heb je hiervoor al gelezen dat een gedegen aanpak voor community building risico’s aanzienlijk verkleinen en juist de kans op succes vergroot. Dat helpt en geeft vertrouwen aan anderen binnen je organisatie. Maar wat ook helpt is dat jouw idee om een community te bouwen een bewezen methode is waarmee veel voordelen te behalen zijn. In Nederland is in 2021 een SROI berekening uitgevoerd waaruit groot financieel voordeel bleek dankzij community building rondom sociale vraagstukken. Of laat zien wat in Duitsland is bereikt: meer dan 100.000 community’s zijn daar actief en eveneens met een ijzersterke SROI. Lees anders ook dit blog dat ik eerder schreef over de belangrijke financiële voordelen van community building als aanpak voor sociale vraagstukken. Hier lees je ook dat anderen je voor zijn gegaan en hier geldt inmiddels ‘bekend en bemind’.
Conclusie
Voor het bouwen van community’s om maatschappelijke vraagstukken op een innovatieve manier aan te pakken is geloof, lef en doorzettingsvermogen nodig. Maar nu je een gedegen aanpak in handen hebt, de nodige inzichten en tips hebt gekregen en bewijs dat het werkt, heb je eigenlijk geen excuus meer om niet te starten met de bouw van jouw community.
