Ervaringsdeskundigen zijn van alle tijden, maar worden gelukkig steeds vaker gezien als onmisbare schakel in de zorg- en hulpketen. En dat is niet voor niets. Het betrekken van ervaringsdeskundigen is vaak een antwoord op de klacht van mensen dat er te weinig wordt aangesloten bij hun ervaringen, vragen en perspectief als zij in contact zijn met hun gemeente, zorgorganisatie of zorgverzekeraar. Het inzetten van ervaringsdeskundigen zorgt ervoor dat de leefwereld van kwetsbare groepen veel meer centraal komt te staan. Ervaringsdeskundigen overbruggen zo de kloof tussen mens en organisaties.
Allereerst: wat is een ervaringsdeskundige?
Wat zegt de Vereniging van Ervaringsdeskundigen? “Een ervaringsdeskundige is iemand die op basis van persoonlijke en collectieve ervaringskennis in staat is deze kennis, in welke vorm dan ook, door te geven aan anderen.” Vaak worden mensen die eenzelfde -vaak ingrijpende- ervaring hebben meegemaakt ‘ervaringsdeskundige’ genoemd. Nu is dat een belangrijke voorwaarde, maar hier wordt een andere definitie bedoeld. Een ervaringsdeskundige is zelf goed in balans en is in staat open te reflecteren en ervaringskennis in te zetten zodat anderen daar mee geholpen zijn. Een ervaringsdeskundige heeft het allemaal al eens meegemaakt en kan zijn eigen verhaal goed onder woorden brengen; dat schept vertrouwen. Hij heeft diverse obstakels en belemmeringen overwonnen en zijn nieuwe situatie gerelativeerd en geaccepteerd.
‘Maar hoe zet je nu ervaringsdeskundigen in als strategische meesterzet?’
De formule van 1 – 9 – 90
Om de kern van de meesterzet te begrijpen moet ik eerst een ‘formule’ uitleggen: die van
1 – 9 – 90. Dit is een vuistregel als het gaat om de mate van initiatief en inzet van deelnemers aan groepen te duiden: 1% neemt initiatief en is zeer actief en betrokken, 9% helpt mee als je hen vraagt en 90% plukt de vruchten van hun inspanningen. Kijk maar eens hoe dat gaat bij een sportvereniging: er is altijd een kleine groepje dat zich uit de naad werkt voor de club als lid van het bestuur of een commissie. En in hun kielzog betrekken zij een grotere groep mensen (die 9%) die actief meehelpen: als jeugdbegeleider, trainer of het bijhouden van de barvoorraad. En de rest (90%) heeft waardering voor al die inspanningen en is blij met zulke actieve leden.
De strategische meesterzet
Het voorbeeld van de sportvereniging geldt in heel veel situaties. Ook als het gaat om mensen die eenzelfde ingrijpende of ontwrichtende ervaring hebben meegemaakt. Binnen zo’n groep zijn er ook ervaringsdeskundigen die het voortouw nemen en de groep meenemen. Of het nu gaat om actief lotgenoten te helpen, als belangenvertegenwoordiger op te treden of om te helpen preventieve maatregelen vorm te geven. Maar nog veel belangrijker is dat deze 1% een status heeft als rolmodel en ambassadeur van de gehele groep. En deze 1% is goud waard voor gemeenten, zorgorganisaties en zorgverzekeraars. Want door een band aan te gaan met 1% bereik je 100%. Door hen te koesteren en te faciliteren als kartrekker heb je toegang tot een doelgroep die jou veel meer informatie geeft dan tot nu toe. En via deze 1% kan je relevante informatie delen, nieuwe maatregelen toetsen of je zorg- en hulpaanbod en beleid aanpassen. Je bent verzekerd van gehoor, want die 1% is tenslotte rolmodel. Meesterlijk toch?
En nu?
Snel op zoek naar die 1% natuurlijk! Met hen kan je op een laagdrempelig manier voor jouw belangrijke doelgroepen sneller en beter bereiken. En voor deze strategische zet hoef jij niet je hele organisatie aan te passen.
