Langdurig in de bijstand, chronisch ziek zijn, te maken krijgen met armoede of door intensieve mantelzorg zelf in een sociaal isolement belanden. Tegenslag kan ieder van ons overkomen. Hoe gaan mensen om met ingrijpende veranderingen? Lotgenotencontact helpt bij het verwerken van tegenslagen. Hierdoor krijgen mensen meer grip op hun situatie en kunnen ze weer de regie nemen over hun leven.
Wat is lotgenotencontact?
Je kunt het zien als een vorm van zelfhulp, zonder directe inzet van professionele hulpverleners. Het gaat om contact tussen mensen in een vergelijkbare situatie. Vanuit hun gedeelde ervaring steunen zij elkaar en de praktijk laat zien dat dat helpt. Omdat lotgenoten vaak met dezelfde vragen en dilemma’s zitten, hebben ze eerder een luisterend oor voor elkaar. Het wederzijdse begrip kan eraan bijdragen dat mensen hun eigen situatie makkelijker leren accepteren.
‘De mensen hier begrijpen mij: ze hebben aan een half woord genoeg’
deelnemer lotgenotengroep
Waarom is dat contact belangrijk?
In een lotgenotengroep draait het om het uitwisselen van ervaringen en het bieden van emotionele steun aan elkaar. De kracht die daaruit voortvloeit heeft een positieve uitwerking op individuele leden, maar ook op de groep als geheel. De deelnemers ontwikkelen nieuwe attitudes die ertoe leiden dat zij steviger in hun schoenen staan. Contact tussen lotgenoten stimuleert bovendien sociale interactie. Mensen hebben het gevoel bij een groep te horen, ze ervaren (h)erkenning van hun probleem en dat biedt houvast in een vaak uitzichtloze, onzekere situatie. Daarom is lotgenotencontact, ook vanuit breder maatschappelijk oogpunt, de investering meer dan waard.
Wat maakt een lotgenotengroep effectief?
Voor zorgvuldige begeleiding van een groep lotgenoten zijn ervaringsdeskundigen nodig die hun persoonlijke verhaal en kennis op een begrijpelijke, adequate manier kunnen overdragen. Dat geeft hen een natuurlijk overwicht, waardoor ze anderen kunnen activeren. Zij zijn de rolmodellen van de lotgenotengroep. Deelgenoot zijn van een groep gelijkgestemden motiveert mensen om elkaar langdurig te steunen. De meeste lotgenotengroepen blijven dan ook jaren bestaan, waardoor ze veel kennis opbouwen.
Dat bleek bijvoorbeeld in een community van mensen met een arbeidsbeperking die wij enkele jaren geleden hebben helpen opbouwen. Op de website van de community stonden veelgestelde vragen en antwoorden in overzichtelijke rubrieken. Via het forum kwamen dagelijks vragen binnen van mensen die zelf of in hun naaste omgeving te maken hadden met een arbeidsbeperking. Daarop werd geantwoord door lotgenoten en betrokken experts, zoals arbeidsrechtspecialisten. De bereidheid om te ondersteunen was groot; een ander kunnen helpen geeft immers een goed gevoel.
Wat voegt het toe voor gemeenten, zorgverzekeraars en zorgaanbieders?
Veel huisartsen weten uit ervaring dat cliënten baat kunnen hebben bij deelname aan een lotgenotengroep en maken hen hier op attent. Uit onderzoek van het Verwey-Jonker Instituut naar de effecten van lotgenotencontact blijkt dat het een positief effect heeft op de therapietrouw. Ook voor gemeenten en zorgverzekeraars hebben lotgenotengroepen toegevoegde waarde. De collectieve kennis die deze groepen opbouwen geeft inzicht in de belevingswereld van kwetsbare burgers en biedt handvatten om het aanbod voor deze groep vraaggerichter te organiseren, zodat deze beter aansluit bij de behoefte.
